Bạn đã bao giờ muốn đặt tên mình hay tên một người thân cho một ngôi sao? Rất nhiều người trên thế giới tin rằng đó không chỉ là một điều thú vị mà còn là một món quà tuyệt vời cho những người thân yêu, hay để tưởng nhớ tới những người đã mất, những sự kiện đáng nhớ đã qua. Nếu bạn quan tâm tới việc này, hãy thử đọc bài viết sau.
Như chúng ta đã biết, các ngôi sao sáng trên bầu trời đều đã có tên riêng cả. Tất cả chúng đều có một cái tên khoa học trong đó người ta biết được vị trí tương đối chính xác cũng như tương quan độ sáng của nó so với các sao khác trong cùng chòm sao. Tuy vậy ngoài tên khoa học đặt theo cách này thì tất cả các sao sáng mà bạn hàng đêm nhìn thấy đều đã có tên riêng, chúng được đặt bằng các cái tên theo tiếng Hy Lạp, A rập... từ hàng nghìn năm trước. Ví dụ như sao Alpha Canis Majoris, ngôi sao sáng nhất chòm sao Canis Major (chó lớn) và cũng là sao sáng nhất bầu trời đêm, thường được biết tới với cái tên là Sirius, hay là sao Beta Geminorum sáng nhất (mặc dù là beta) của chòm sao Gemini (Song tử) thì lại thường được gọi là sao Pollux .v.v.... Không chỉ các sao sáng đặc biệt như vừa nêu, mà ngay cả các sao mờ hơn rất nhiều, chỉ cần chúng có thể được nhìn thấy bằng mắt thường thì gần như chắc chắn rằng chúng đã có tên riêng.
Tuy vậy, để nuôi hi vọng cho những người có ít nhiều mơ mộng, người ta vẫn cung cấp dịch vụ đặt tên theo ý khách hàng cho các ngôi sao khác, thường là các sao phải sử dụng kính thiên văn hay các ống nhòm loại nhỏ mới có thể quan sát được. Trong thiên hà của chúng ta (Milky Way) có khoảng hơn 200 tỷ ngôi sao trong khi mắt người chỉ thấy được dưới 10.000 sao, như vậy có nghĩa là còn rất rất nhiều các sao chưa có tên riêng mà chỉ được kí hiệu bằng một dãy kí tự mà chắc là ngay các nhà thiên văn chuyên nghiệp và chăm chỉ nhất cũng không phí thời gian của mình để nhớ chúng. Số lượng các sao mờ chúng ta không thể nhìn thấy bằng mắt thường này lớn hơn nhiều lần tổng dân số của thế giới ngày nay và cả trong quá khứ, do vậy việc mỗi người có một hoặc vài ngôi sao mang tên mình chẳng phải việc quá khó khăn. Dưới đây tôi cũng sẽ hướng dẫn các bạn (mà có lẽ chủ yếu là các bạn trẻ) đăng kí đặt tên vào một ngôi sao trong thiên hà. Tuy nhiên câu hỏi mà nhiều người đặt ra nhất là: Việc đặt tên này có "thật" hay không?
Khi công nương Diana mất vào năm 1997, đã có 2 ngôi sao được người ta đặt tên để tưởng nhớ bà. Trong khi đó, cũng trong thế giới của những người nổi tiếng, bạn nên biết rằng Winona Ryder đã đặt hàng đăng kí tên cho một ngôi sao để tặng cho Johnny Depp, còn Nicole Kidman trước đây từng đăng kí một ngôi sao với cái tên "Forever Tom" dành tặng cho người chồng khi đó là Tom Cruise...
Dịch vụ như vừa ví dụ trên bắt đầu được cung cấp từ năm 1979 bởi một công ty tên là International Star Registry. Họ chọn ra các ngôi sao đã được xác định trong thiên hà chúng ta với độ sáng nhỏ (cấp sao lớn), chưa có tên riêng và cho phép người sử dụng dịch vụ thanh toán một khoản tiền khoảng gần 50USD cho mỗi lần đặt tên. Sau đó khách hàng sẽ được nhận một giấy chứng nhận (Certificate) đi kèm một bản đồ có vị trí ngôi sao, chòm sao và các thông số chi tiết về nó.
Ngày nay, dịch vụ này khá phổ biến, rất nhiều công ty và các dịch vụ trực tuyến cung cấp dịch vụ này để phục vụ nhu cầu của các khách hàng ... có lẽ là lãng mạn thì đúng hơn là yêu thích vũ trụ. Các dịch vụ này có thể là có trả tiền, hoặc có thể là miễn phí tùy theo mức độ yêu cầu của khách hàng.
Điểm đáng lưu ý ở đây là tất cả các dịch vụ này, bao gồm cả của International Star Registry cũng như những ngôi sao đã được đặt theo tên các nhân vật nổi tiếng nêu trên đều chỉ mang tính chất ... cho vui. Cho tới nay không có bất cứ một tổ chức thiên văn nào trên thế giới công nhận các ngôi sao được đặt tên theo cách này.
Tổ chức thiên văn học quốc tế (IAU) cũng đã xác nhận rõ điều này, "cũng như tình yêu đích thực và những điều tuyệt vời khác trong cuộc sống con người, vẻ đẹp của bầu trời không phải là để bán, nó là miễn phí cho tất cả mọi người cùng thưởng thức. Món quà thực sự mà các ngôi sao tặng cho ai đó chính là để cho mắt của họ có thể được ngắm nhìn vẻ đẹp của bầu trời đêm".
Mặc dù như vậy, dường như việc được có cảm giác rằng tên của mình, hay của một người đặc biệt nào đó trên một vì sao trong vũ trụ dù chỉ là một qui ước vui cũng là cái gì đó thú vị với rất nhiều người và dịch vụ đặt tên cho các ngôi sao này vẫn thu lại một lợi nhuận rất khá vì lượng khách hàng vẫn không hề suy giảm.
Bản thân tôi cũng có thử tham gia dịch vụ này, nhưng xét thấy việc chi phí 50USD cho một trò chơi như vậy là khá tốn kém nên tôi đã tìm kiếm những dịch vụ hỗ trợ tốt hơn, đó là những dịch vụ miễn phí đăng kí, bạn chỉ cần trả tiền khi muốn được tủy chỉnh hình dạng của giấy chứng nhận và được nhận giấy chứng nhận đó tận tay, nếu không thì những gì bạn nhận được sẽ là một bản pdf của giấy chứng nhận đó mà bạn có thể tự in ra nếu muốn. Xét cho cùng có lẽ cũng không khác nhau nhiều!
Chẳng hạn như dưới đây là chứng nhận mà một dịch vụ đã gửi cho tôi khi tôi thử đăng kí tên một ngôi sao theo tên người ông nội quá cố của tôi
Các bạn trẻ có quan tâm và muốn thử thì có thể sử dụng thử hai địa chỉ sau:
http://staracle.com
http://namemystars.com
Ý kiến cá nhân của tôi thì đây có thể cũng là trò chơi thú vị với nhiều bạn trẻ, và tôi tất nhiên cũng đã thử xem sao. Nhưng dù sao, theo tôi thì quan trọng với mỗi người chúng ta, như câu trích trên mà tôi dịch từ website của IAU, thì điều tuyệt vời nhất ở vẻ đẹp của bầu trời đêm là bạn ngắm nhìn, thưởng thức nó, và để làm được điều đó thì hiểu biết về nó quan trọng hơn hàng nghìn lần việc tự mang lại những sự thỏa mãn giả cho riêng mình như là tên mình đang ở một địa chỉ A nào đó, hay là "người sinh ứng vào cung hoàng đạo B như mình" thì sẽ có cái này cái kia như những tờ báo lá cái hàng ngày đăng trên trang nhất của mình...
Tháng 4 năm 2012
Đặng Vũ Tuấn Sơn
(tham khảo: IAU, WIRED)
(Vui lòng ghi rõ tên tác giả và nguồn trích dẫn Thienvanvietnam.org khi bạn sử dụng bài viết này)